Startgroep

Doelgroep

Er is een startgroep voor maximaal 8 jongeren van 14-18 jaar met Anorexia Nervosa en Boulimia Nervosa, wiens lichamelijke conditie veilig genoeg is om hieraan te kunnen deelnemen.

Doel, inhoud, duur en frequentie

In (gemiddeld) 12 wekelijkse groepsbijeenkomsten krijgen de deelnemers meer inzicht in hun eetstoornis en vergroten zij hun motivatie om er iets aan te doen. Dit laatste is namelijk niet vanzelfsprekend: soms is iemand zelf nog niet overtuigd van de ernst van het probleem, of wil diegene het ongezonde eetpatroon nog niet loslaten.

De startgroep wordt begeleid door 2 behandelaren. De jongeren krijgen veel informatie en uitleg over de eetstoornis (psycho-educatie), bijvoorbeeld over de lichamelijke klachten en de vicieuze cirkel waarin ze zitten. Ook krijgen ze de mogelijkheid om ervaringen uit te wisselen met lotgenoten. Daarnaast krijgen ze individuele opdrachten waarmee ze thuis aan de slag kunnen. Deze opdrachten zijn erop gericht de eetstoornis te onderzoeken en worden in de groep besproken.

Alle deelnemers worden wekelijks gewogen. Voor de lichamelijke zorg is er een nauwe samenwerking met verschillende gespecialiseerde kinderartsen van ziekenhuizen in onze regio. Als de jongeren nog niet in beeld zijn bij een kinderarts, adviseren wij dat alsnog te doen. Wij houden dagelijks een telefonisch spreekuur voor huisartsen en kinderartsen, waarin zij ons vragen kunnen voorleggen.

Vervolg

Aan het eind van de startgroep bekijken we samen met de jongere en de ouders of een behandeling zinvol is en zo ja: welke. In principe zijn alle opties uit het specifieke behandelaanbod mogelijk, maar in de praktijk gaan de meeste jongeren verder met het deeltijdprogramma. Degenen die in aanmerking komen voor CBT- E worden meestal rechtstreeks verwezen.

Leestip
Sophie Willemijntje schreef het (deels autobiografische) boek ‘Wonderwoman – geen Anorexia-sprookje’.

CBT-E groepsbehandeling voor adolescenten

Doelgroep

Wij bieden CBT-E groepsbehandeling aan voor jongeren van 14-18 jaar met de diagnose Anorexia Nervosa of Boulimia Nervosa en een BMI van minimaal 17,5. De eetstoornis staat bij hen op de voorgrond en wordt niet overschaduwd door andere problematiek, zoals een depressie of verslaving.

Doel, inhoud, duur en frequentie 

Cognitive Behavior Therapy–enhanced (CBT-E) is een vorm van cognitieve gedragstherapie die door de Britse emeritus hoogleraar psychiatrie Christopher Fairburn speciaal is ontwikkeld voor de behandeling van eetstoornissen Wij zetten CBT-E in als groepsbehandeling, zodat we gebruik kunnen maken van de kracht van de groep. De therapie wordt gegeven in een gesloten groep, er komen tussendoor dus geen nieuwe patiënten bij. Doel van de behandeling is dat de jongeren ontdekken wat de relatie is tussen hun gedachten, gevoelens en gedrag. Ze onderzoeken welke factoren de eetstoornis bij hen in stand houden en leren strategieën aan om hun specifieke patronen te doorbreken.

CBT-E heeft een vaste behandelduur van 21 weken. Het programma bestaat uit 3 individuele gesprekken, gevolgd door 20 groepssessies en 1 follow-up bijeenkomst (ongeveer 1 maand na het afsluiten van de behandeling). In de eerste fase van de behandeling vinden de groepssessies 2x per week plaats, daarna worden dit wekelijkse sessies en in de laatste fase komt de groep 1x per twee weken bij elkaar. Elke fase heeft een andere focus; er wordt onder meer aandacht besteed aan motivatie, eetgedrag, lichaamsbeleving en het herkennen en veranderen van gedachtenpatronen. Tussen de sessies door werken de jongeren thuis aan de doelen die ze hebben opgesteld. Zo houden ze onder andere een eetdagboek bij en voeren ze wekelijks opdrachten en oefeningen uit. Steunfiguren uit hun omgeving kunnen hierbij helpen.

We volgen van iedere deelnemer de individuele resultaten. Zo houden we grafieken bij met het gewicht en de frequentie van compensatiegedrag; dit geeft een goed inzicht in het effect van de behandeling. Regelmatig wegen helpt bovendien om angst en vermijdingsgedrag rondom het gewicht te doorbreken.

Omdat het tempo in de behandeling hoog ligt en er veel stappen worden gezet, is CBT-E niet voor iedereen geschikt. Maar met de juiste inzet levert het voor de meeste deelnemers mooie resultaten op. Daarvoor is het wel belangrijk dat er geen onderbrekingen zijn in de behandeling, ook hun inzet thuis bepaalt in belangrijke mate het succes.

Betrokkenheid ouders 

Ouders nemen in de eerste fase van de behandeling allebei deel aan de oudermodule, die bestaat uit 3-4 bijeenkomsten. In deze sessies leren zij meer over de eetstoornis en ontdekken ze hoe ze hun kind het beste kunnen helpen. Ook kunnen ze ervaringen uitwisselen met andere ouders. In de groepsfase worden ze uitgenodigd voor een (of meer) systeemgesprek(ken) met hun kind en de behandelaar, daarnaast verwachten we dat een of beide ouders aanwezig zijn bij het evaluatiegesprek.

Deeltijdbehandelprogramma voor Anorexia Nervosa en Boulimia Nervosa

Doelgroep

Het deeltijdbehandelprogramma is bedoeld voor maximaal 9 jongeren met Anorexia Nervosa of Boulimia Nervosa, met een BMI van minimaal 15. Daarbij kan sprake zijn van comorbide problematiek, zoals trauma of hardnekkige persoonlijkheidskenmerken (bijvoorbeeld perfectionisme).

Doel, inhoud, duur en frequentie

Het doel van het deeltijdbehandelprogramma is het normaliseren van het eetpatroon en het stoppen van compensatiegedrag. We werken (indien nodig) aan gewichtsherstel, reële lichaamsbeleving en een positief zelfbeeld. Ook onderzoeken we de functie van de eetstoornis en pakken we onderliggende problematiek aan; daarvoor werken we indien nodig samen met andere teams of instellingen.

De behandeling duurt gemiddeld 6-9 maanden. De deelnemers komen twee dagen per week naar het Expertisecentrum Eetstoornissen, waar ze verschillende vormen van therapie volgen. Ook wordt er samen gegeten: de ene dag lunchen de deelnemers samen, de andere dag koken ze om beurten een avondmaaltijd. Na 4 maanden vindt een evaluatie plaats en bepalen we samen de vervolgstappen.

Het deeltijdbehandelprogramma bestaat uit verschillende onderdelen. Het gaat grotendeels om groepsbehandeling, maar er zijn ook individuele onderdelen.

Sociotherapie (voedingsmanagement)

Bij sociotherapie gaan we aan de slag met het voedingspatroon en de eetgewoonten. De jongeren houden een eetdagboek bij en stellen zichzelf doelen om een mimimaal gezond gewicht te bereiken. Met jongeren met Anorexia Nervosa spreken we af dat zij minstens 500 gram per week in gewicht herstellen. Totdat ze een gezond streefgewicht hebben bereikt, worden ze elke week gewogen. Jongeren met Boulimia Nervosa hebben als doel hun eetbuien niet meer te compenseren. Lukt het niet om de afspraken na te komen, dan komen de deelnemers terecht in het reserveprogramma. Dit betekent dat er extra tijd voor ze wordt vrijgemaakt om de doelen alsnog te halen. Als het bij herhaling niet lukt, kunnen steunfiguren uit hun omgeving worden betrokken om te helpen. Lukt het na 4 weken op rij nog niet, dan volgt een time-out of stopt de behandeling.

Psychomotore therapie (leren luisteren naar je lichaam)

Bij psychomotore therapie (PMT) draait het niet om denken, maar om voelen en doen. In deze vaktherapie staan lichaamsbeleving, het aanvoelen en hanteren van grenzen en beweging(sdrang) centraal. We doen verschillende lichaams- en bewegingsgerichte oefeningen, die de deelnemers helpen het contact met hun eigen lichaam en met anderen te herstellen, zich bewust te worden van lichamelijke signalen, emoties te onderzoeken en te ontdekken hoe zij zichzelf (fysiek) kunnen uiten. Zo werken we toe naar meer zelfacceptatie, een reëler lichaamsbeeld en een positiever zelfbeeld.

Cognitieve gedragstherapie (denken, voelen, doen)

In cognitieve gedragstherapie onderzoeken de jongeren wat de relatie is tussen hun gedachten, gevoelens en gedrag; ze ontdekken hoe deze van invloed zijn op de eetstoornis. Zo staan we stil bij gedachten over eten, gewicht en lichaamsvormen en gaan we na of deze gedachten kloppen. De jongeren worden zich zo bewust van denkfouten en leren realistischer te denken. Ook oefenen ze met ander, nieuw gedrag. Veel voorkomende thema’s die aan bod komen, zijn perfectionisme, zelfwaardering en het uiten van gevoelens.

Dramatherapie

In deze vaktherapie  gebruiken we fantasie en situaties uit het echte leven om te oefenen in het omgaan met lastige momenten. We zetten beweging, rollenspel en improvisatie in om zelfbedachte scènes uit te spelen. Dramatherapie is iets anders dan toneelspel; het gaat hier om het ervaren van de gevoelens en gedachten die het spel oproept. Het is minder spannend dan vaak wordt gedacht! Dramatherapie heeft veel mogelijkheden: zo kunnen we oefenen met het uiten van emoties of lastige situaties rondom eten, maar we kunnen de deelnemers ook laten ervaren hoeveel invloed de eetstoornis heeft op hun gedachten.

Individuele gesprekken

Naast bovenstaande groepsbehandelingen vinden er ook individuele gesprekken plaats, zowel met als zonder ouders. Hierin staat het persoonlijke herstelproces centraal.

Betrokkenheid ouders

Niet alleen tijdens de intake en startfase, maar ook gedurende het verloop van de behandeling worden de ouders betrokken. Zo vindt er een aantal gesprekken plaats met de ouders, hun kind en een systeemtherapeut. Ook ontvangen de ouders elke vier maanden een behandelverslag, dat we samen evalueren. Als ze nog niet hebben deelgenomen aan de oudermodule, nemen ze daar nu alsnog aan deel. De oudermodule bestaat uit 4 bijeenkomsten, waarin ouders meer leren over de eetstoornis en hoe ze hun kind het beste kunnen helpen. Ook kunnen ze ervaringen uitwisselen met andere ouders.

Nazorg

Na afronding van het deeltijdbehandelprogramma stromen de jongeren door naar de nazorggroep, om vast te houden wat ze hebben geleerd en een terugval te voorkomen. Zo wordt er een terugvalpreventieplan opgesteld, waarin de jongeren beschrijven waarop ze moeten letten om niet terug te vallen in de eetstoornis. Ze denken na over het omzeilen van hun valkuilen, bij wie ze terecht kunnen voor steun en wat hun motivatie is, mochten ze die even kwijt zijn. De nazorggroep komt elke 2 weken een middag bij elkaar. Het nazorgtraject duurt gemiddeld 4 maanden. Indien nodig kunnen de jongeren worden verwezen naar een ander behandelteam voor het verder behandelen van onderliggende problemen.

Individueel behandeltraject

In specifieke gevallen kiezen we voor een  individueel traject, bijvoorbeeld als groepsbehandeling niet mogelijk is omdat de jongere elders al in behandeling is voor autisme of depressie. In een individueel traject werken we aan het vergroten van inzicht in de eetstoornis en aan concrete gedragsveranderingen op het gebied van eten. We richten ons bijvoorbeeld op gewichtsherstel, het normaliseren van het eetpatroon en het stoppen van compensatiegedrag. Soms breiden we de  behandeling uit, bijvoorbeeld met individuele psychomotore therapie die is gericht op het negatieve lichaamsbeeld.

Klinische behandeling

Doelgroep

We kunnen jongeren vanaf 16 jaar (van binnen en buiten de regio) tijdelijk opnemen en behandelen in onze kliniek. Het gaat dan om jongeren:

• Die een matig tot zeer hoog gezondheidsrisico lopen: het corresponderende BMI is gevaarlijk laag voor hun leeftijd, en/of hun gewicht daalt snel en/of voor langere tijd, en/of er zijn ernstige lichamelijke complicaties;
• Die ernstig compensatiegedrag vertonen, dat zonder intensieve ondersteuning niet onder controle komt;
• Die naast de eetstoornis (vermoedelijk) een andere psychiatrische aandoening hebben die gediagnosticeerd of behandeld moet worden;
• Bij wie de problematiek van de eetstoornis op de voorgrond staat;
• Bij wie andere gespecialiseerde hulpverlening geen resultaat oplevert;
• Van wie de draagkracht gering is en/of het gezin overbelast is;
• Die enige motivatie hebben om te werken aan gewichtsherstel.

Doel, inhoud, duur en frequentie

Onze kliniek heeft 11 bedden en kent een besloten setting, er is 24 uur per dag zorg aanwezig. Een opname is altijd tijdelijk en duurt zo kort mogelijk (meestal 6-12 weken), want uit onderzoek blijkt dat een langere opname geen positief effect heeft op het resultaat. Het behandelteam bestaat uit een gespecialiseerde psychiater, psychotherapeuten, gz-psychologen, basispsychologen, verpleegkundigen, vaktherapeuten, diëtisten, huisartsen, een internist, ervaringsdeskundigen en stagiaires. Het team onderhoudt ook contact met de eigen huisarts en de kinderarts van de jongere.

Aan het begin van de opname stellen we samen met de jongere en de ouders een behandelplan met persoonlijke doelen op. Het behandelprogramma wordt aangepast op wat de jongere nodig heeft en aankan; vaak zijn de therapiesessies korter dan normaal. Er zijn zowel individuele therapieën als groepsbehandelingen mogelijk; voorbeelden van interventies zijn psycho-educatie, psychotherapie, psychomotorische therapie (PMT), Cognitive Remediation Therapy (CRT), Emotion Skills Training (EST), een behandelmodule voor perfectionisme, dissonantietherapie (gericht op het onrealistische lichaamsideaal), muziektherapie, dramatherapie en familiegerichte behandeling. Eten wordt gezien als voorgeschreven medicatie, hierover valt niet te onderhandelen. Als iemand met sondevoeding bij ons binnenkomt, bouwen we die af. We gebruiken bij voorkeur normale voeding; alleen als het niet lukt om daarmee voldoende te herstellen, kiezen we in overleg voor nutridrink als aanvulling. 

Een opname is nooit het eindpunt van een behandeling, na maximaal drie maanden wordt de behandeling buiten de kliniek voortgezet. Dit kan bij ons zijn, maar ook bij een ander zorgaanbieder. Als de jongere bij ons in behandeling blijft, volgt na de opname in elk geval een deeltijdbehandelprogramma. 

Betrokkenheid familie

Ook voor ouders is een opname een ingrijpende ervaring. Omdat ze een belangrijke rol kunnen spelen in het herstelproces, betrekken we hen zoveel mogelijk bij de behandeling. We nodigen hen in elk geval uit voor een gesprek bij de intake en op evaluatiemomenten, naar behoefte kan dit meer zijn. Ouders kunnen deelnemen aan de oudermodule, die bestaat uit 3 tot 4 bijeenkomsten. In deze sessies leren zij meer over de eetstoornis en ontdekken ze hoe ze hun kind het beste kunnen helpen. Ook kunnen ze ervaringen uitwisselen met andere ouders.