Een onderzoeksprogramma met een heldere focus

Bij het aanbrengen van focus in het onderzoeksprogramma hanteert het onderzoeksteam duidelijke criteria, die gebaseerd zijn op de missie van het centrum: alle onderzoeken moeten direct bijdragen aan verbetering van de zorg; ofwel omdat ze de eigen kracht van patiënten, naasten en professionals kunnen versterken (empowerment), ofwel omdat ze een evidence-based practice of kansrijke innovatie kunnen opleveren.

Op dit moment lopen er diverse onderzoeken binnen het Expertisecentrum voor Eetstoornissen. De fase waarin deze onderzoeken zich bevinden, verschilt.

Autonomieversterkende therapie

Bij mensen met een eetstoornis zien we vaker dat zij een zwakke autonomie hebben: patiënten vinden het dan moeilijk om te weten wie ze zijn en wat ze willen zonder de eetstoornis. Ook is het vaak lastig om emoties toe te laten, te delen en er op een helpende manier naar te handelen: veel mensen met een eetstoornis stellen de belangen van een ander boven die van zichzelf. Uit onderzoek blijkt dat autonomie heel bepalend is voor het psychisch functioneren, vandaar dat wij onze patiënten autonomieversterkende therapie aanbieden. Deze behandeling heeft tot doel patiënten in staat te stellen richting te geven aan de eigen wensen en behoeften, zodat ze de regie over hun leven (terug) kunnen nemen. In een langdurig promotietraject in samenwerking met VU Amsterdam onderzoeken we het effect van deze therapie.

Jonge meisjes die worstelen met moeilijke gevoelens en daardoor een eetstoornis ontwikkelen; het gaat prof. dr. Marrie Bekker (VU Amsterdam) al jaren aan het hart. Ze besteedde een groot deel van haar carrière aan (het begeleiden van) wetenschappelijk onderzoek naar autonomieversterking: “Als we deze meisjes kunnen leren meer aandacht te besteden aan hun behoeftes, hebben we een belangrijke, negatieve invloed op de eetstoornis uitgeschakeld. Daarom is het zo goed dat er bij het Expertisecentrum voor Eetstoornissen wetenschappelijk onderzoek naar autonomieversterking wordt gedaan.” 

Kunstmatige intelligentie en andere technologische innovaties

Depressieve stoornissen en eetstoornissen komen vaak samen voor en kennen beide een hoge mortaliteit. Kunstmatige intelligentie kan ons mogelijk helpen om te ontdekken welke (combinatie van) behandeling het beste werkt en bij wie. Binnen het Europese DAIsy-project onderzoeken we samen met universiteiten, ziekenhuizen en het technische bedrijfsleven hoe de analyse van grote hoeveelheden (geanonimiseerde) data kan helpen bij het identificeren van patronen in diagnostiek en behandeling. Daarnaast wordt samengewerkt aan andere technologische innovaties die de zorg efficiënter (kunnen) maken. Voor dit project is 2,3 miljoen euro aan Europese subsidie verworven.

Behandelmodule Perfectionisme

We meten de resultaten van een behandelmodule die een complexe doelgroep leert anders om te gaan met (vaak sterk aanwezig) perfectionisme. We onderzoeken hoe we deze behandeling het beste kunnen aanbieden binnen het deeltijdbehandelprogramma voor Anorexia Nervosa en Boulimia Nervosa en welke aanpassingen in de module nodig zijn voor deze behandeling in de kliniek.

MANTRA in groepsverband

De MANTRA-methode wordt binnen ons centrum ingezet in groepsverband. We werken aan een aanvraag voor een onderzoek dat duidelijk moet maken of deze groepsmethodiek passend is voor de behandeling van Anorexia Nervosa in combinatie met andere problematiek (iets dat bij onze doelgroep vaak het geval is). Er zijn aanwijzingen dat deze methode drop-outs voorkomt, omdat de benadering wat breder aansluit en als laagdrempeliger wordt ervaren dan andere methodieken. We zouden graag door wetenschappelijk onderzoek vaststellen of dit vermoeden klopt.

Dissonantietherapie bij geïnternaliseerd slankheidsideaal

Hoewel (sociale) media niet de veroorzaker zijn van een eetstoornis, spelen zij wel een rol in de totstandkoming van het heersende slanke lichaamsideaal. Een doorgeslagen slank ideaalbeeld heeft een negatief effect op iemands gezondheid. Dissonantietherapie heeft als doel patiënten te leren tegen het slankheidsideaal in te gaan. Daarvoor doen ze oefeningen in de groep en maken ze huiswerkopdrachten. Zo ontstaat ‘cognitieve dissonantie’: patiënten gaan inzien dat hun ideeën over het slankheidsideaal niet realistisch zijn. Er ontstaat ruimte voor nieuwe ideeën over hoe zij wél willen denken over het slankheidsideaal. De vraag om een bodydissonantiemodule op te nemen in ons behandelaanbod, kwam vanuit patiënten. In een eerste onderzoek hebben we hen en onze behandelaren gevraagd wat zij vonden van deze module en hoe we hem verder konden verbeteren. De module werd zeer positief beoordeeld en de eerste voorzichtige resultaten zijn ook positief. We werken nu aan de opzet van een vervolgonderzoek.

Stigmatisering door professionals

Stigmatische etikettering bij Anorexia Nervosa komt veel voor in onze samenleving. Mensen gaan er in zo’n geval vanuit dat het verstoorde eetgedrag een keuze is, in plaats van het symptoom van een ziekte (denk aan de opmerking: ‘Eet toch gewoon een boterham!’). Wat zorgwekkender is, is dat ook onder professionals soms een stigma heerst over mensen met Anorexia Nervosa. Dit kan variëren van bewondering voor het doorzettingsvermogen om af te vallen, tot het toekennen van schuld voor het eetgedrag. Wij onderzoeken onder AIOS, psychiaters en studenten hoe dit stigma er precies uitziet en hoe we dit kunnen verminderen.

COVID-19

Corona heeft een grote impact gehad op onze samenleving en zeker ook op mensen met een eetstoornis. Wij deden onderzoek naar de impact van de pandemie op onze patiënten in het kader van zorgverbetering, beleidsbepaling, maar ook voor wetenschappelijke doeleinden. We schreven hierover al enkele publicaties.